Zes jaren al stuwt de schroef van de Gestelse waterkrachtcentrale het Dommelwater met wisselende kracht voort, richting Halder en Den Bosch. In vaak sterk wisselende snelheden, soms zelfs staat de schroef stil. Gestel.nu is benieuwd naar de energie-opbrengst van de Dommelstroom-centrale, of die voldoet aan de verwachtingen. En zijn klimaatveranderingen van invloed? Jan Taks, met zoon Bram bedenker van dit unieke project, laat zich uit over de eerste Nederlandse coöperatieve waterkrachtcentrale Dommelstroom. Spreken met Jan Taks betekent, onontkoombaar, dat ook nieuwe initiatieven aan bod komen.
Naar het begin
Het verval in de Dommel bedraagt rond 1,60 meter. Vele jaren lang ving alleen een stuw dat hoogteverschil op. Al wandelend over de oevers van het lieflijke riviertje groeide bij vader en zoon Taks het idee dat het neerstortende water energie kon leveren. Een theorie die de beide mannen vervatten in een zorgvuldig omschreven plan. Daarmee benaderden zij diverse partijen én het grote publiek. Hun gedachtegang bleek een terechte, zij wonnen er het vertrouwen van investeerders en tal van individuele belangstellenden mee. Deze brachten via een crowdfunding-actie een kleine één miljoen euro bijeen om de bouw te kunnen realiseren. En nou draait ie, zes jaar inmiddels. “Ben je tevreden over de resultaten?” wil Gestel.nu weten van Jan Taks.
Vier jaar droog
Op het gezicht van Taks tekenen zich vlot na elkaar een lichte frons en een al even zuinige glimlach af. “Vóór we begonnen hadden we berekend dat we een jaarlijkse opbrengst van 600.000 kWh zouden kunnen halen. Dat hebben we helaas niet gehaald”, zegt de Gestelaar. “Nu zitten we op een jaargemiddelde van rond 450.000 kWh, waarmee we ca 160 huishoudens van stroom kunnen voorzien.” Er hapert niets aan de installatie met die vijzel, daar in de Dommel. En al blijft het jaargemiddelde wat beneden het verwachtingspatroon, Jan Taks is ‘Zo trots als een ouwe aap’ met de centrale.
“Het resultaat is afhankelijk van de aanvoer van water. De invloed van het weer is dan ook groot, zul je begrijpen. De laatste vier zomers waren droog, soms uitzonderlijk droog. Kijk maar eens naar de laatste zomer. Daar heeft de centrale bijzonder veel hinder van. En dat wordt, tot nu toe, zeker niet gecompenseerd door de dagen met hevige regenval.” Deze reactie is tevens het antwoord op de vraag of de klimaatontwikkelingen ook de Gestelse centrale treffen. “Ja dus!” klinkt het resoluut.
Zonnepanelen compenseren
Recente resultaten tonen grote verschillen aan in energie-opbrengst van de waterkrachtcentrale. De maanden juli en augustus leverden bij elkaar 14.332 kWh op, de daarop volgende twee maanden, september en oktober 51.778 kWh. Toch hoor je Jan Taks niet klagen. “Ons zonnepanelenproject Zonnedakproject Theereheide zorgt voor enige compensatie, in kWh-opbrengst en in financieel opzicht”, aldus de Gestelaar. Dat laatste, die euro’s, is voor DEC Dommelstroom weer van belang om nieuwe initiatieven te kunnen aangaan. In de maanden juli en augustus kon het zonnedak 26.195 kWh leveren aan het net, in de maanden september en oktober 13.222 kWh. “Het zorgt ervoor dat we voldoende geld in de pot hebben om rendement aan certificaathouders te kunnen uitkeren en door te gaan met onze nieuwe projecten.”
DEC Dommelstroom doet meer
Jan Taks is een vernieuwer, niet een man die is gemaakt voor stilstaan. De wereld moet vooruit, en als het kan draagt hij er een steentje aan bij. Een zelfopgelegde taak die hem dagelijks van vroeg tot laat in beweging houdt. Twee projecten, ook al in de energievoorziening, eisen dagelijks behoorlijk wat aandacht op. Neem het zonnepanelenveld bij de rioolwaterzuivering gelegen aan de A2 in Boxtel. Mogelijk 500, misschien wat minder panelen hoopt Dommelstroom er te plaatsen op de 2000 beschikbare vierkante meters oppervlak. Nog geen gelopen koers, weet Jan Taks. “inderdaad, want hier speelt met name wat gaat prevaleren, duurzaamheid of het behoud van een zeldzame diersoort.” Het gebied waar Taks over spreekt heeft in de omgeving immers dassen als bewoners. “Als we die dieren kunnen verleiden tot het vinden van een andere plek om te foerageren, dan krijgen we hopelijk de noodzakelijke vergunningen voor ons project. Gesprekken tussen de instanties hierover lopen volop.”
Gedreven
Noem Jan Taks gedreven en je kunt vaststellen dat er geen letter aan gelogen is. Waar al die motivatie vandaan komt? “Naar mijn mening leven we nu in een tijd dat onze kinderen en kleinkinderen het minder goed zullen gaan hebben dan wij. Elders zijn er nu al volkeren die moeten verhuizen vanwege het klimaat. Met de schuld die wij de generaties na ons nalaten, leven wij op de pof. Het is bezorgdheid om die reden. Mij trekt het bovendien om te zoeken naar unieke oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.”
Megagroot
Als jongste loot aan het rijtje projecten van Dommelstroom zijn de plannen voor een zes hectaren groot zonnepark nabij de Bosschebaan. “Pas in december weten wij hier meer over te zeggen, dan schrijft de gemeente een tender uit. Daar reageren diverse partijen dan op”, zegt innovatiemanager en directeur van een projectbureau Jan Taks. “Op dit, ons vierde project hopen wij samen met anderen enkele duizenden panelen te kunnen plaatsen.” Met DEC Dommelstroom ziet Taks ernaar uit om in dit duurzaamheidsproject te kunnen investeren. “Ik vind dat wij dat aan de volgende generaties verplicht zijn”, besluit de Gestelaar.
