Op 4 mei gedenken we bij het oorlogsmonument op het kerkplein bij de H. Michaelkerk en bij De Beemden alle dorpsgenoten die in de Tweede Wereldoorlog of bij de strijd in het voormalig Nederlands-Indië zijn omgekomen. Aansluitend kunnen bij de Beekvlietboerderij ook de gefusilleerde gijzelaars van kamp Beekvliet worden herdacht.
Vóór het hoofdgebouw van Koninklijke Kentalis – voorheen bekend als het Instituut voor Doven – is een ander, minder in het oog springend monument te vinden: een betonnen steen met daarop een messingplaatje van 10 bij 10 centimeter, ingemetseld in de stoep: een stolperstein of struikelsteen. Hierop is de naam te lezen van Grete Sara Spitzer, een jonge Joodse vrouw, geboren op 19 april 1919. Ze vluchtte in augustus 1939 uit Wenen naar Nederland en kwam terecht op het R.K. Instituut voor Doofstommen in Sint-Michielsgestel. Daar werd ze ingeschreven in het Register van Kwekelingen en volgde ze les als hospitante, vergelijkbaar met de stage van een PABO-leerling. Dat ze op het Instituut terechtkwam is niet geheel toevallig; Grete was doofstom zoals dat toentertijd genoemd werd.
Deportatie
Op 28 augustus 1942 moest Grete zich melden op het station in ‘s-Hertogenbosch, niet wetende wat haar te wachten stond. Volgens onofficiële bronnen kon ze niet langer op het instituut verblijven omdat ze daarmee het leven riskeerde van de andere kinderen die er woonden. Grete werd gedeporteerd naar het concentratiekamp Auschwitz, waar ze op 3 september 1942 op 23-jarige leeftijd door de nazi’s werd vermoord.
Het verhaal achter de struikelstenen
Ter nagedachtenis aan Grete Sara Spitzer is op 28 september 2019 een struikelsteen geplaatst. Een initiatief van Gestelaar Jan ten Berge. Door heel Europa zijn deze stolpersteine te vinden, een ontwerp van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Per steen één naam, zodat de slachtoffers hun individualiteit terugkrijgen die hen door het nationaalsocialistische regime was ontnomen. Zo is Grete niet langer meer het nummer wat ze voor het naziregime was, maar heeft ze haar naam terug en zal zij als mens en individu herinnerd blijven.
“Struikelen met je hoofd en je hart”
Dit citaat van een Duitse scholier werd door Demnig aangehaald als motto voor zijn stolpersteine. De struikelstenen nodigen voorbijgangers uit stil te staan en na te denken.